Mienie zabużańskie – nazwa określająca mienie pozostawione przez Polaków przymusowo wysiedlonych w latach 1944-1952 z terenów należących przed II wojną światową do Polski – tzw. Kresów Wschodnich bądź ziem zabużańskich. Wysiedlenie dokonane zostało na mocy tzw. układów republikańskich z 1944 r., które równocześnie przewidywały zwrot wartości mienia pozostawionego "za Bugiem" przez rząd polski.

Odszkodowania dla "Zabużan" w większości zostały zrealizowane w pierwszych latach powojennych[potrzebne źródło] – koniec lat 40. oraz w latach 50., a przyjmowały formę zaliczenia wartości mienia zabużańskiego na poczet ceny zakupu nowej nieruchomości od Skarbu Państwa lub ceny opłaty za tzw. prawo użytkowania wieczystego. Z uwagi jednak na niewystarczające zasoby nieruchomości, jakie państwo polskie przeznaczyło na ten cel oraz skomplikowany system realizacji uprawnień odszkodowawczych (udział w przetargach), nie wszystkie odszkodowania zostały do tej pory zrealizowane. Ocenia się, że w 2005 r. jeszcze około 80 tys. osób (wysiedleńców lub ich spadkobierców) nie otrzymało odszkodowania.

Próbując ostatecznie rozwiązać problem odszkodowań za mienie zabużańskie, 8 lipca 2005 roku uchwalono ustawę o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.05.169.1418),

Procedury:

Wojewoda jest uprawniony do prowadzenia postępowania o rekompensatę za pozostawione mienie. W pierwszej kolejności w sprawie wyegzekwowania należności jest złożenie wniosku w urzędzie wojewódzkim wraz z dokumentacją potwierdzającą prawo własności, skład oraz stan nieruchomości.

Dowodami o pozostawieniu nieruchomości są:

• urzędowy opis mienia lub opis mienia pozostawionego, karta ewakuacyjna;
• orzeczenie wydane przez były Państwowy Urząd Repatriacyjny;
• dokumenty urzędowe (sądowe);
• dokumenty pozyskane z archiwów państwowych Republiki Białorusi, Republiki Litewskiej, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy lub innych państw;
• w przypadku braku dokumentów, oświadczenia dwóch świadków;
• kserokopia dowodu osobistego (dowody, które świadczą o posiadaniu obywatelstwa polskiego);
• dowody potwierdzające miejsce lub miejsca zamieszkania wnioskodawcy, w przypadku braku tych dowodów do wniosku dołącza się oświadczenie wnioskodawcy o miejscu lub miejscach zamieszkania;
• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo o dziale spadku po zmarłym, odpis aktu zgonu;
• oświadczenie o wskazaniu osoby uprawnionej z podpisem poświadczonym notarialnie lub złożone przed organem administracji publicznej albo w polskiej placówce konsularnej, w przypadku zrzeczenia się uprawnionych na rzecz innej osoby;
• dokumenty urzędowe poświadczające nabycie nieruchomości, w przypadku uprzedniego nabycia na podstawie odrębnych przepisów, w ramach realizacji prawa do rekompensaty, własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa.

Po uzyskaniu postanowienia należy przedłożyć operat szacunkowy określający kompletną wartość majątku.

Nieruchomości ograniczone prawami rzeczowymi, w polskim prawie cywilnym jeden z trzech rodzajów praw rzeczowych, obok własności i wieczystego użytkowania. Zwane są także prawami na rzeczy cudzej.

Jako charakterystyczne cechy praw rzeczowych ograniczonych wyróżnia się następujące:

• są skuteczne wobec wszystkich, co wynika z tego, że są to prawa rzeczowe,
• mają za przedmiot tylko rzeczy (wyjątkowo – prawa) i polegają na korzystaniu z rzeczy (z wyjątkiem zastawu i hipoteki),
• obowiązki właścicieli rzeczy, będące odpowiednikami (korelatami) uprawnień służących beneficjentom praw rzeczowych ograniczonych, mają naturę bierną i polegają tylko na znoszeniu i powstrzymaniu się od działań naruszających prawa beneficjenta (z wyjątkiem ciężaru realnego, spółdzielczego prawa do lokalu i niektórych wyjątkowo ukształtowanych służebności).

Do ograniczonych praw rzeczowych związanych z nieruchomością należą:

• Użytkowanie
• Służebność
• Zastaw
• Hipoteka
• Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

Ograniczone prawo rzeczowe powstaje w drodze umowy i nie może zostać nabyte przez zasiedzenie (z wyjątkiem służebności gruntowej i przesyłu).
Służebność gruntowa może zostać przeniesiona jedynie z własnością nieruchomości, natomiast użytkowanie i służebność osobista jest niezbywalna.
W celu przeniesienia hipoteki wymogiem jest wpisanie jej do księgi wieczystej.